Είτε το πιστεύετε, είτε όχι το μεγαλύτερο μέρος της σύγχυσης των υποψηφίων για την επιλογή σχολών στο μηχανογραφικό δελτίο προέρχεται από γενικευμένες παρανοήσεις σχετικά με τη διαχείριση σταδιοδρομίας και την αγορά εργασίας στην Ελλάδα.
Όταν φτάνει η ώρα της επιλογής σχολών για το Μηχανογραφικό Δελτίο, οι αντιφατικές συμβουλές αφθονούν. Ποιες συμβουλές μπορείτε, τελικά, να εμπιστευτείτε;
1. Σωστές Απαντήσεις σε Λάθος Ερωτήσεις
Ζητάμε από τους υποψηφίους να βρουν απάντηση στο «ποια σχολή να επιλέξω;» ενώ οι συζητήσεις πρέπει να εστιάζουν στο «Ποια σχολή είναι κατάλληλη για εμένα;».
Γονείς, καθηγητές και σύμβουλοι συζητούν για σχολές και επαγγέλματα βρίσκοντας τα υπέρ και τα κατά, αποφεύγοντας να στοχεύσουν την κουβέντα στον ίδιο τον υποψήφιο. Μένουμε στο αν αυτή η σχολή είναι «καλή», χωρίς να ρωτάμε τι σημαίνει «καλή» (βιβλιογραφία; εκπαιδευτικό προσωπικό; πρόγραμμα σπουδών που ανταποκρίνεται στην αγορά εργασίας; δυνατότητα πρακτικής άσκησης; προοπτική απασχόλησης στην επόμενη δεκαετία;) και ακόμα πιο σημαντικά, δεν ρωτάμε αν είναι «καλή» ή αλλιώς κατάλληλη για το άτομο που θα την παρακολουθήσει!
2. Η «υπέρ-σύνδεση» μεταξύ σπουδών & επαγγέλματος
Στην ερώτηση «ποια σχολή να επιλέξω;» έρχεται ως απάντηση μία άλλη ερώτηση: «λοιπόν, τι επάγγελμα θέλεις να κάνεις;».
Σε αντίθεση με αυτό που πιστεύουν οι περισσότεροι, το αντικείμενο των σπουδών μας δεν σχετίζεται άρρηκτα με την καριέρα που θα ακολουθήσουμε. Έρευνες, μάλιστα, δείχνουν πως είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε πώς αυτά τα δύο θα αλληλοεπιδράσουν μεταξύ τους!
Η επιλογή προπτυχιακού προγράμματος δεν ορίζει την πορεία ολόκληρης της ζωής μας. Πολλοί άνθρωποι σταδιοδρομούν σε τομείς που δεν έχουν καμία σχέση με το πρώτο πτυχίο τους. Πολλοί άνθρωποι αλλάζουν επαγγελματικό μονοπάτι με μεταπτυχιακή εξειδίκευση. Και πολλοί από τους τελευταίους καταλήγουν να επιδιώκουν διαφορετικά πράγματα αργότερα στη ζωή τους.
3. Το κίνημα των σχολών της «ασφάλειας»
Οι υποψήφιοι παρακινούνται να επιλέξουν μια σχολή που προσφέρει «ασφάλεια». Αυτό, συνήθως, σημαίνει πως αναζητούν δύο πράγματα:
A. Μια σχολή που θα προσφέρει περισσότερες πιθανότητες για απασχόληση μετά την αποφοίτηση
B. Την πιθανότητα υψηλότερης αμοιβής σπουδάζοντας και στη συνέχεια ακολουθώντας επαγγελματικά το συγκεκριμένο αντικείμενο
Δεν υπάρχει κάτι λάθος στο να επιλέξει κάποιος μια σχόλη επειδή προσφέρει ασφάλεια. Αυτό, όμως, που μπορεί να είναι καταστροφικό είναι να επιλέξει μια σχολή αποκλειστικά για αυτό το λόγο. Ολοκληρώνοντας σπουδές μετά από 4 – 5 χρόνια (6-7 αν υπάρχουν και οι στρατιωτικές υποχρεώσεις), πώς είμαστε σίγουροι πώς αυτό που έχει «ασφάλεια» το 2018 θα έχει και το 2025;
Η εργασία έχει αλλάξει εντελώς τα τελευταία χρόνια με την ψηφιακή οικονομία. Μια μελέτη υπολογίζει ότι η εργασία αλλάζει 10 φορές γρηγορότερα και έχει 3.000 φορές τον αντίκτυπο, που είχε η πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Ο γενικός κανόνας γύρω από τις σχολές και την διασύνδεση τους με την αγορά, όπως παρατήρησε ο οικονομολόγος Richard Freeman δεκαετίες πριν, είναι πως ο βαθμός απορρόφησης θα είναι πάντα κυκλικός.
Τέλος, ένας από τους βασικούς λόγους που κάποια επαγγέλματα έχουν υψηλή ζήτηση είναι επειδή κανένας δεν είχε προβλέψει ότι θα είχαν: σκεφτείτε τις ειδικότητες των κοινωνικών λειτουργών, των ψυχολόγων σε συνάρτηση με το Μεταναστευτικό Ζήτημα.
4. Το παράδοξο: «κενές θέσεις – υψηλή ανεργία»
Ακόμα κι αν οι προβλέψεις μας είναι σωστές για το ποια σχολή θα προσφέρει απασχόληση και υψηλό μισθό, γιατί είμαστε σίγουροι πως θα προσφέρει για όλους;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ είναι τα Επαγγέλματα Πληροφορικής. Σύμφωνα με έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Αθήνας, το 2020 οι θέσεις εργασίας που δεν θα καλύπτονται στην Ευρώπη θα είναι 825.000.
Ειδικά στην Ελλάδα, οι τελειόφοιτοι των σχολών Πληροφορικής δεν ανταποκρίνονται στις εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούν οι εταιρείες, ενώ δεν δείχνουν αυθεντικό ενδιαφέρον για την απασχόληση στο συγκεκριμένο κομμάτι στην συνέντευξη επιλογής. Συγκεκριμένα, 2 στους 5 εργοδότες στις χώρες της G-20 υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να βρουν εξειδικευμένο προσωπικό για τις θέσεις εργασίας που έχουν.
Με βεβαιότητα, λοιπόν, ισχύει πως ακόμα και αν ο υποψήφιος επιλέξει αντικείμενο με υψηλή απορρόφηση, αν οι δεξιότητες και το ενδιαφέρον του δεν είναι υψηλό ώστε να το διεκδικήσει, η εξειδίκευση και ζήτηση που υπάρχει πλέον στην αγορά εργασίας, θα μετατρέψει την επιλογή «ασφάλειας» στην μεγαλύτερη παγίδα της σταδιοδρομίας του.
5. Η γενιά που φωνάζει: «Ακολούθησε το πάθος σου»
Ως γενιά επαναστατούμε σε όλα όσα χαρακτήριζαν τη διαχείριση σταδιοδρομίας των προηγούμενων γενεών – (σταθερότητα εργασίας, αποφυγή μετακινήσεων από εταιρεία σε εταιρεία, αποστροφή στην ετερο-απασχόληση) και αναζητούμε επαγγέλματα που είναι γεμάτα από ενδιαφέρουσες αρμοδιότητες, ευέλικτες ώρες εργασίες και σε γενικές γραμμές 100% διασκέδαση!
Χρησιμοποιούμε μάλιστα το «Διάλεξε μια δουλειά που αγαπάς και δεν θα χρειαστεί να δουλέψεις ούτε μία μέρα στη ζωή σου». Βέβαια, ένας υποψήφιος φοιτητής ή ένας νέος απόφοιτος απλά δεν μπορεί να «διαλέξει μια δουλειά που αγαπά»! Γιατί; Δεν έχει αρκετή εμπειρία! Και εδώ, η άποψη του Mark Cuban (ιδιοκτήτη του NBA) είναι πλέον λογική και προφανής: “Επιτρέψτε μου να το καταστήσω αυτό όσο το δυνατόν πιο σαφές : 1) Όταν δουλεύεις σκληρά σε κάτι, γίνεσαι καλός σε αυτό. 2) Όταν γίνεσαι καλός σε κάτι, σου αρέσει περισσότερο. 3) Όταν σου αρέσει να εργάζεσαι πάνω σε αυτό το κάτι, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να παθιαστείς με αυτό.”
Η σκληρή δουλειά έρχεται πρώτα, έπειτα αποκτούμε αρκετές γνώσεις για να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε εάν ένα συγκεκριμένο αντικείμενο εργασίας μπορεί να είναι το “πάθος” μας.
Δεν είναι κάτι που μπορούμε απλά να βρούμε αμέσως. Εάν έχετε ενδιαφέρον για ένα επάγγελμα ή κάποιες σπουδές, αλλά δεν αισθάνεστε ακόμα ότι είναι το “πάθος” σας, μάθετε, δουλέψτε περισσότερο πάνω σε αυτό, και δείτε πώς τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν.