Η πρόσφατη ανακοίνωση για την καθιέρωση του Εθνικού Απολυτηρίου συνιστά μία από τις σημαντικότερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις της τελευταίας δεκαετίας. Το νέο σύστημα στοχεύει στην ενίσχυση του κύρους του Λυκείου, στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας του απολυτηρίου και στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και ορθολογικού μηχανισμού εισαγωγής στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ). Η εφαρμογή του προγραμματίζεται να ξεκινήσει από το σχολικό έτος 2026-2027, με τους πρώτους αποφοίτους να αποκτούν Εθνικό Απολυτήριο γύρω στο 2029-2030.
Το νέο πλαίσιο αξιολόγησης
Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα ανακοινώσεις, οι μαθητές θα εξετάζονται σε όλα τα μαθήματα του Λυκείου μέσω προαγωγικών και απολυτήριων εξετάσεων. Τα θέματα θα αντλούνται από την Τράπεζα Θεμάτων, ενώ η βαθμολόγηση θα πραγματοποιείται από ανεξάρτητους αξιολογητές και όχι από τους καθηγητές του ίδιου σχολείου. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η διασφάλιση αντικειμενικότητας και η αποφυγή φαινομένων άνισης μεταχείρισης μεταξύ σχολικών μονάδων.
Η καινοτομία δεν περιορίζεται στον τρόπο διεξαγωγής των εξετάσεων. Εισάγεται επίσης ο ψηφιακός φάκελος μαθητή, όπου θα καταγράφονται όλες οι επιδόσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της φοίτησης. Ο φάκελος αυτός θα αποτελέσει βασικό εργαλείο αξιολόγησης και τεκμηρίωσης της μαθησιακής πορείας.
Σχέση με την τριτοβάθμια εκπαίδευση: Εθνικό Απολυτήριο και ΕΒΕ
Μια από τις πλέον καθοριστικές αλλαγές είναι η καθιέρωση της βάσης του 10 ως προϋπόθεση για την απόκτηση του Εθνικού Απολυτηρίου με ισχύ για εισαγωγή στα ΑΕΙ. Με αυτόν τον τρόπο καταργείται η υφιστάμενη Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ). Τα Πανεπιστήμια, παράλληλα, αποκτούν ενισχυμένο ρόλο στον καθορισμό των μαθημάτων-κλειδιών για την εισαγωγή σε κάθε τμήμα, γεγονός που αναμένεται να συνδέσει περισσότερο την επιλογή σπουδών με τις πραγματικές απαιτήσεις του αντικειμένου.
Παιδαγωγικές και κοινωνικές διαστάσεις
Η μεταρρύθμιση αναμένεται να αναβαθμίσει τον ρόλο του Λυκείου, το οποίο μέχρι σήμερα λειτουργούσε κυρίως ως προπαρασκευαστικός χώρος για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Η μεγαλύτερη βαρύτητα στις ενδοσχολικές εξετάσεις και η θέσπιση ενός ενιαίου πλαισίου αξιολόγησης δίνουν στο Λύκειο αυξημένη παιδαγωγική αξία και ουσιαστικότερο μορφωτικό ρόλο. Παράλληλα, το νέο πλαίσιο μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του φαινομένου της απαξίωσης του σχολείου και της υπερβολικής εξάρτησης από τα φροντιστήρια.
Ωστόσο, δεν λείπουν οι προβληματισμοί. Η πολλαπλή αξιολόγηση ενδέχεται να αυξήσει την πίεση στους μαθητές και να επιβαρύνει τον φόρτο εργασίας των εκπαιδευτικών. Επιπλέον, η πιθανή ενσωμάτωση πρόσθετων κριτηρίων, όπως ξενόγλωσσες πιστοποιήσεις ή συμπληρωματικά προσόντα, θα μπορούσε να εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες, δίνοντας προβάδισμα σε όσους έχουν περισσότερους οικονομικούς πόρους.
Το Εθνικό Απολυτήριο συνιστά μια ριζική αλλαγή στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επιδιώκοντας να καταστήσει το Λύκειο ένα σχολείο με αυξημένη παιδαγωγική αξία και ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πορείας των μαθητών. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί από την έγκαιρη προετοιμασία των υποδομών, την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, καθώς και από τη διαμόρφωση μηχανισμών που θα εξασφαλίσουν ισότιμη συμμετοχή για όλους τους μαθητές. Το στοίχημα είναι διττό: αφενός να αποκατασταθεί η αξία του απολυτηρίου και αφετέρου να διασφαλιστεί ότι η εισαγωγή στα Πανεπιστήμια θα γίνεται με διαφάνεια, αξιοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη.
