Τι είναι η βιωσιμότητα και γιατί απασχολεί όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια τομείς της εκπαίδευσης και την εργασίας; Με απλά λόγια βιωσιμότητα είναι η ισορροπία μεταξύ περιβάλλοντος, ισότητας και οικονομίας. Ο πιο συχνά αναφερόμενος ορισμός προέρχεται από την Παγκόσμια Επιτροπή του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη: «βιώσιμη ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες».
Παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον των πανεπιστημίων για την εκπαίδευση γύρω τη βιωσιμότητα, η πλήρης ενσωμάτωσή της στα προγράμματα σπουδών παραμένει περιορισμένη (Gregori-Giralt et al., 2025). Η εκπαίδευση για Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΑΑ) σύμφωνα με την UNESCO δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις και να αναλαμβάνουν υπεύθυνες δράσεις για τη διατήρηση του περιβάλλοντος, την οικονομική βιωσιμότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη (UNESCO, 2017) και φυσικά αποτελεί μια πρώτη γνωριμία με εναλλακτικές καριέρες που βασίζονται στις αξίες της βιωσιμότητας στον κόσμο της εργασίας.
Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελούν έναν διεθνή οδηγό για την επίτευξη της, καλύπτοντας κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις (Leal Filho et al., 2018). Η ενσωμάτωσή τους στην ανώτατη εκπαίδευση απαιτεί ολιστική προσέγγιση σε τρία επίπεδα: θεσμικό, πρόγραμμα σπουδών και παιδαγωγικό (Gregori-Giralt et al., 2025).
Η εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης στην εκπαίδευση
Η βιβλιογραφία δείχνει ότι η εφαρμογή των στόχων επικεντρώνεται συχνά σε θεσμικές και τεχνικές πτυχές, όπως η διαχείριση των πανεπιστημίων και η υποδομή, και λιγότερο στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων (Lange Salvia et al., 2021; Alba Hidalgo et al., 2020). Η χαρτογράφηση προγραμμάτων σπουδών είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση της ευθυγράμμισης με τους στόχους, επιτρέποντας την καταγραφή της ακαδημαϊκής προσφοράς και τη δημιουργία βάσης για λογοδοσία (Gregori-Giralt et al., 2025).
Αν και η προσθήκη μεμονωμένων μαθημάτων βιωσιμότητας μπορεί να αποτελεί πρώτο βήμα, η ουσιαστική εφαρμογή απαιτεί την ενσωμάτωση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης σε όλα τα μαθήματα και τις δεξιότητες που διδάσκονται (Gregori-Giralt et al., 2025).
Επιπρόσθετα, η βιώσιμη εκπαίδευση δεν περιορίζεται στην ακαδημαϊκή γνώση· πρέπει να ενσωματώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική ισότητα και την περιβαλλοντική ευθύνη (UN, 1948; Sachs, 2012).
Δεξιότητες για τη βιωσιμότητα και σύνδεση με την απασχολησιμότητα
Η ανάπτυξη δεξιοτήτων αποτελεί πυλώνα για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η UNESCO έχει προσδιορίσει οκτώ βασικές δεξιότητες για τη βιωσιμότητα, ενώ σε εθνικό επίπεδο, οι ισπανικές πανεπιστημιακές αρχές προτείνουν τέσσερις βασικές δεξιότητες (Gregori-Giralt et al., 2025). Η αποτελεσματική εκπαίδευση για τη βιωσιμότητα συνδέεται με την επαγγελματική σταδιοδρομία και την απασχολησιμότητα, γεφυρώνοντας το κενό μεταξύ θεωρητικής γνώσης και πρακτικής εφαρμογής σε περιβάλλον εργασίας (Cripps & Bobeva, 2025).
Η εκπαίδευση μέσω αφηγηματικών ιστοριών βιωσιμότητας και η εφαρμογή της θεωρίας κατασκευής σταδιοδρομίας (Savickas, 1997) ενισχύουν τη μάθηση και την ικανότητα των φοιτητών να προσαρμόζονται σε ταχέως μεταβαλλόμενες αγορές εργασίας (Cripps & Bobeva, 2025). Η έννοια των «πράσινων δεξιοτήτων» υπογραμμίζει την ανάγκη για τεχνικές και ήπιες δεξιότητες που υποστηρίζουν την πράσινη οικονομία και τις βιώσιμες επιχειρήσεις (Deloitte & IEMA, 2022).
Προκλήσεις στη βιωσιμότητα του εργατικού δυναμικού
Η επαγγελματική εξουθένωση των εργαζομένων αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, επηρεάζοντας την υγεία, την παραγωγικότητα και την ικανότητα συμμετοχής σε εκπαιδευτικά προγράμματα (Lei et al., 2024). Η ψυχολογική συμβουλευτική και η κατάλληλη κατανομή πόρων μπορεί να μειώσουν την εξουθένωση, ενισχύοντας την υγεία και την ευημερία του προσωπικού και συμβάλλοντας στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης 3 (Υγεία) και 8 (Αξιοπρεπής εργασία) (Lei et al., 2024).
Βιβλιογραφία
- Gregori-Giralt, E., Benítez-Robles, C., & Menéndez-Varela, J. L. (2025). Implementing the Sustainable Development Goals in the Curricula of University Degrees: Initial Steps. Sustainability, 17(14), 6355.
- Leal Filho, W., Tripathi, S. K., et al. (2018). Using the sustainable development goals towards a better understanding of sustainability challenges. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 26(2), 179–190.
- Lei, M., Alam, G. M., & Bashir, K. (2024). The relationships between job performance, job burnout, and psychological counselling: A perspective on sustainable development goals (SDGs). Sustainability, 16(17), 7569.
- Cripps, K., & Bobeva, M. (2025). Career and employability learning through storytelling for the sustainable development goals. The International Journal of Management Education, 23(3), 101211.
- UNESCO (2017). Education for Sustainable Development Goals: Learning Objectives. Paris: UNESCO.
- UN (1948). Universal Declaration of Human Rights.
- Sachs, J. (2012). From Millennium Development Goals to Sustainable Development Goals. The Lancet, 379(9832), 2206–2211.
